Kompleksowy monitoring składowisk odpadów
Co powinien zawierać Raport?
Coraz częściej w mediach czytamy o przypadkach niewłaściwego gospodarowania odpadami czy pożarach składowisk. Plaga pożarów wysypisk śmieci to przypadek czy efekt ściągania do Polski śmieci, których nie chcą przyjmować inne kraje? Narzucone przez Ministra Środowiska przepisy nakazują monitoring składowisk odpadów a kolejnym nadchodzącym wyzwaniem dla eksploratorów jest monitoring wizyjny składowisk. Jak wykonuje się pomiary objętości składowisk i magazynów odpadów? Co powinien zawierać raport? I czy mimo braku rozporządzenia wykonawczego monitoring wizyjny już obowiązuje?
Po co wykonywać pomiary składowisk?
Podstawą prawną jest Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2018 r. poz. 992, z późn. zm.). Duże zmiany w tym zakresie wprowadziła Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1592). Obowiązek monitoringu składowisk odpadów ma ułatwić organom nadzorującym bardziej sprawny nadzór nad gospodarowaniem odpadami. Wyniki opracowania na temat ukształtowania terenu i objętości składowanych mas odpadów, umożliwiają eksploratorowi racjonalne zarządzanie składowiskiem odpadów, a w szczególności pojemnością obiektu. Jest to również pomocne w zakresie planowanych modernizacji obiektu. Kolejnym istotnym powodem posiadania kompleksowej i rzetelnej dokumentacji jest możliwość obiektywnego wykazania stanu składowiska wobec organów kontrolnych i nadzorujących prawidłowe gospodarowanie składowiskiem. Donosy okolicznych społeczności zdarzają się coraz częściej a odpowiednia i kompleksowa dokumentacja pozwoli na przejście kontroli organów nadzoru z pozytywnym wynikiem.
Co zawiera raport monitoringu składowiska odpadów?
Dokumentacja w zakresie wykonania monitoringu składowisk i magazynowania opadów musi być zgodna z aktualnymi przepisami krajowymi. W ramach usług analizujemy procesy osiadania i stateczności wysypisk i składowisk. Wynikiem pomiarów jest numeryczny model terenu składowiska, precyzyjnie odzwierciedlający ukształtowanie rzeźby terenu oraz kubaturę obiektu. Wykonujemy zarówno jednorazowe jak i cykliczne pomiary hałd odpadów. Obliczamy objętości nawiezionego materiału, wykonujemy siatki MESH (model szkieletowy) i przedstawiamy ortofotomapy oraz zdjęcia z drona z punktami referencyjnymi GPS. Porównujemy numeryczny model terenu poziomu odniesienia wykonany na podstawie map archiwalnych z wykonanym przez nas w terenie numerycznym modelem terenu (DEM) pokazującym stan aktualny. Na numeryczny model terenu nanosimy wysokości a w dowolnych miejscach wykonujemy przekroje przez hałdy. Przedstawiamy ocenę przebiegu osiadania powierzchni składowiska i obrazujemy kontrolę stateczności skarp w oparciu o ustalone repery. Mierzymy przyrosty objętości hałdy. Wykonujemy również pomiary poziomu wód podziemnych, pomiary objętości odcieków oraz wielkości przepływu wód powierzchniowych ze wskazaniem miejsc pobierania próbek. W pracę angażujemy Ekspertów – Biegłych Wojewodów w zakresie analiz OOŚ i specjalistów od postępowań wodno-prawnych, którzy wykonują pomiary parametrów fizykochemicznych w wodach podziemnych, powierzchniowych i odciekach. Dzięki temu, możemy wykonać analizy wyników badań z odniesieniem do klasy czystości wód podziemnych oraz analizy trendów zmian stężeń poszczególnych badanych parametrów. Wykonujemy również pomiary związane z emisją gazów składowisk odpadów a także badania składu i struktury masy odpadowej. Możemy również określić wpływ składowiska na otaczające środowisko. Wyniki przeprowadzonych badań przekazywane są naszym Klientom w formie kompleksowego sprawozdania. Przedstawiony zakres prac może być wykonany jednorazowo lub w odpowiednich cyklach zamkniętych rocznym raportem, będącym podsumowaniem wyników badań i pomiarów z poszczególnych etapów. Sprawozdania są dostosowane do wymogów organów administracji, sprawujących nadzór nad monitoringiem składowisk.
Jak wygląda przykładowe opracowanie?
Poniżej opiszę przykładowe fragmenty raportu z pomiaru składowanych odpadów. W tym konkretnym przypadku pomiar wykonano przy użyciu techniki fotogrametrycznej. Zdjęcia pozyskano za pomocą UAV – dron wielowirnikowiec wyposażony w kamerę 20 Mpix. Dla całego obszaru składowiska o powierzchni 4,9 ha wykonano 166 zdjęć z pułapu około 90 metrów. Wielkość terenowa pixela wyniosła 2,5 cm. Założono 10 fotopunktów metodą GPS-RTN w celu orientacji zewnętrznej. Dokładność 3D orientacji wyniosła 6 cm. Wygenerowano chmurę punktów, siatkę MESH (model szkieletowy – około 60 tysięcy trójkątów) z teksturą. Wykonano przekrój wzdłuż składowiska oraz DEM (Digital Elevation Model – numeryczny model terenu). Obliczenie objętości składowanych odpadów na dzień pomiaru wykonano w stosunku do poziomu odniesienia określonego na podstawie archiwalnych map sytuacyjnych. Starsza mapa z 2002 r. pokazywała pierwszą – północną kwaterę składowiska przygotowaną do eksploatacji a mapa nowsza z 2013 r. drugą – południową kwaterę, również przed rozpoczęciem składowania odpadów. Z obu map wybrano odpowiednie rzędne wysokościowe, tak aby utworzyć numeryczny model terenu przedstawiający obie puste kwatery składowiska (tj. dno i skarpy) wirtualnie połączone ze sobą. Użytkowanie pierwszej kwatery już się zakończyło a drugiej jeszcze trwa.
Objętość całości składowanych odpadów (pierwsza i druga kwatera łącznie) na dzień 29.01.2018 r. wynosi 485925 m3. Błąd określenia powyższej objętości był trudny do oszacowania, ponieważ powierzchnia odniesienia została określona innymi technikami pomiarowymi niż fotogrametryczny pomiar bieżący. Dodatkowo konieczna była ich wzajemna harmonizacja. Szacowany błąd pomiaru przyrostu objętości między pomiarem bieżącym a planowanymi kolejnymi pomiarami to < ±1% – wynikał tylko i wyłącznie z dokładności zastosowanej techniki fotogrametrycznej.
Czy obowiązuje już monitoring wizyjny składowisk odpadów?
Nowelizacja ustawy o odpadach z dnia 20 lipca 2018 r. nałożyła nowe obowiązki związane z prowadzeniem wizyjnego systemu kontroli miejsc magazynowania i składowisk odpadów. Jednak nie pojawiło się jeszcze (sierpień 2019) aktualnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów. Jest za to kolejna wersja projektu tego rozporządzenia z 17.01.2019 r. Cały tekst zaproponowanego rozporządzenia można przeczytać tutaj >>. Rodzi się jednak pytanie czy skoro nie ma finalnego, podpisanego i obowiązującego rozporządzenia wykonawczego to czy obowiązek monitoringu wizyjnego składowisk odpadów jest już obligatoryjny? Zdaniem wielu prawników nowe przepisy weszły w życie po upływie sześciomiesięcznego okresu, czyli 22 lutego 2019 r. i od tego okresu obowiązek ten powinien być realizowany. Potwierdza to również oficjalna Informacja ws. terminu wejścia w życie obowiązku prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów, z dnia 08.02.2019, w której dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwa Środowiska Magda Gosk informuje „Brak rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów, nie stanowi przeszkody do dostosowania do przepisów ustawy i prowadzenia wizyjnego systemu kontroli ww. miejsc. Ogólne przepisy dotyczące wizyjnego systemu kontroli miejsc magazynowania lub składowania odpadów zostały określone w art. 25 ust. 6a6e ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, zatem do czasu wydania przepisów wykonawczych należy prowadzić monitoring spełniający ogólne wymagania ww. przepisów ustawy”.
