Mówi się, że rynek nieruchomości jako jeden z ostatnich sektorów reaguje na zmiany gospodarcze, społeczne czy polityczne. Spadki giełdy, wstrzymanie działań wielu firm, grupowe zwolnienia, przestoje na budowach ze względu na masowe kwarantanny. To pierwsze skutki ruchu w nieruchomościach, jakie widzimy już w marcu 2020 po dwóch tygodniach przestoju, a jak twierdzą epidemiolodzy jesteśmy przed punktem kulminacyjnym w naszym kraju. Seneka mówił, że „kryzys będzie, gdy zabraknie pytań”. W obliczu wyzwań jakie przynosi rok 2020 pytań jest mnóstwo. Pytają właściciele firm, pracodawcy i zarządy, pytają pracownicy (polscy i zagraniczni), dostawcy i usługodawcy i pytają również inwestorzy nieruchomości. Jedni już sprzedają by zwolnić gotówkę, inni czekają by zarobić na kupnie nieruchomości w kryzysie a jeszcze inni wstrzymują oddech i czekają na rozwój sytuacji.

Sytuacja wydaje się być najtrudniejsza w centrach handlowych. Wśród nich są obiekty, które jeszcze przed kryzysem miały problemy – co czeka je teraz? Dwie strony zaczynają przeciągać linę na swoją stronę – zarządcy galerii trzymają się argumentu, że umowy najmu dotyczą powierzchni i wynajmującego nie interesuje czy najemca tam „siedzi” czy zarabia. Najemcy podtrzymują, że jak sama nazwa „centrum handlowe” wskazuje wynajmujący ma zapewnić ruch ludzi w celu handlu. Niektórzy więksi najemcy rozliczają się za najem od obrotu – to może uratować wielu z nich ale co z resztą? Projekt tarczy antykryzysowej zakłada zmniejszenie czynszów w galeriach handlowych o 90%!

W biurowcach obserwuje się pustki. Słyszę z rynku, że może 10% osób pracuje z firmy – reszta wykonuje pracę zdalną. Centra konferencyjne płacące najmy też będą miały zaraz kłopot, bo szkolenia się nie odbywają, a więc będzie ciężko zapłacić za najem. Część magazynów współpracujących z centrami handlowymi przestała płacić za najem, a pozostałe operują dobrze, bo handel przeniósł się do sieci. Jak mówi jeden ze znajomych z branży „hotele to katastrofa żywej duszy”.

Organizacje zrzeszające deweloperów udzielają wywiadów, w których instruują, że to najlepszy czas na kupowanie mieszkań i domów, że kredyty są teraz tanie. Owszem spadły stopy procentowe, jest opcja rozłożenia rat kredytowych czy zwolnienie w najbliższych miesiącach, ale jednocześnie podskoczył kurs euro i franka szwajcarskiego, co niektórym może przynieść wzrost rat a nie ich malenie. Niebezkrytycznie tego typu sponsorowane treści komentuje rynek kupujących. Podmioty pośredniczące w najmie i sprzedaży nieruchomości mieszkaniowych mówią o totalnym wyhamowaniu podpisywanych umów i o zawieszaniu rozpoczętych rozmów. Portale wskazują jedynie na zwiększone zainteresowanie oglądaniem ogłoszeń, ale nie idą na razie za tym żadne ruchy.

Wszyscy czekają na wdrożenia „tarczy antykryzysowej”, która według wielu środowisk wydaje się być niewystarczająca. Do tego dochodzą inne planowane ulgi z tytułu np. obniżenia stóp procentowych kredytów, odraczanie spłacania rat kredytów, podatku od nieruchomości czy zmiany w stawkach czynszu we wspólnotach mieszkaniowych. Jednak czy to nie kropla w morzu problemów?

Ostatnio nie ma dnia, żebym przy okazji innych tematów nie rozmawiała z osobami z różnych sektorów rynku nieruchomości. Mówimy o sytuacjach w firmach, o zagrożeniach miejsc pracy, dymisjach zarządów firm, odczuwalnie mniejszej ilości zleceń, zamrażaniu przez spółki akcji pracowniczych i o wielu innych aspektach. W każdej rozmowie był element, który mnie zaskakiwał ze względu na różne polityki firm czy struktury ich działania.

Dlatego uznałam, że warto aby osoby w branży nieruchomości komercyjnych i mieszkaniowych wymieniły się spostrzeżeniami. Przedstawiam wypowiedzi bliskich mi Partnerów biznesowych z różnych sektorów nieruchomości – galerie handlowe, magazyny, biura, kamienice, mieszkania, nieruchomości premium, przemysł 4.0, BIM, space plany i in. Dziękuję również Rzecznikowi Prasowemu GUS za przedstawienie aktualnych statystyk dla sektora nieruchomości. Pozostawiam treści bez komentarza, bo nie czuję się ekspertem do podejmowania polemiki w poszczególnych sektorach.

Komentują również przedstawiciele Geodetic

Measure it soon!